Οι πέτρες στη χολή ή αλλιώς χολόλιθοι είναι συχνή πάθηση του πεπτικού συστήματος. Εμφανίζονται συχνότερα σε ενήλικες, και ιδιαίτερα σε γυναίκες, χωρίς να αποκλείεται η παρουσία τους και σε νεαρότερες ηλικίες. Η σωστή κατανόηση της αιτίας δημιουργίας τους, των συμπτωμάτων και των τρόπων πρόληψης ή θεραπείας είναι καθοριστικής σημασίας.
Τι είναι η χολή;
Η χολή είναι ένα υγρό που παράγεται από το ήπαρ και αποθηκεύεται στη χοληδόχο κύστη. Περιέχει νερό, χολικά άλατα, χοληστερόλη, φωσφολιπίδια και άλλα συστατικά. Ο ρόλος της είναι να βοηθά στη διάσπαση των λιπών που καταναλώνουμε με το φαγητό.
Πώς σχηματίζονται οι πέτρες;
Οι πέτρες σχηματίζονται όταν διαταράσσεται η ισορροπία των συστατικών της χολής. Αυτό μπορεί να συμβεί για τρεις βασικούς λόγους:
Υπερβολική χοληστερόλη: Όταν το ήπαρ παράγει περισσότερη χοληστερόλη από όση μπορούν να διαλυθούν στη χολή.
Έλλειψη χολικών αλάτων: Τα χολικά άλατα διατηρούν διαλυμένα τα λιπίδια. Αν μειωθούν, τότε δημιουργούνται κρύσταλλοι.
Κακή κένωση της χοληδόχου κύστης: Όταν η χοληδόχος δεν αδειάζει σωστά, το περιεχόμενο λιμνάζει και ευνοείται ο σχηματισμός λίθων.
Είδη χολόλιθων
Υπάρχουν δύο βασικά είδη:
Χοληστερινικοί λίθοι: Αποτελούν το 80% των περιπτώσεων και σχετίζονται με τη διατροφή.
Χρωστικοί λίθοι: Σχηματίζονται κυρίως λόγω λοίμωξης ή παθήσεων του ήπατος και της χολής.
Παράγοντες κινδύνου
Ορισμένοι παράγοντες αυξάνουν τις πιθανότητες να εμφανιστούν πέτρες στη χολή:
- Γυναικείο φύλο και ηλικία άνω των 40
- Παχυσαρκία
- Ταχεία απώλεια βάρους
- Εγκυμοσύνη
- Οικογενειακό ιστορικό
- Δίαιτες υψηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά και χαμηλής σε φυτικές ίνες
- Καθιστική ζωή
- Σακχαρώδης διαβήτης
Συμπτώματα
Πολλοί άνθρωποι με χολόλιθους δεν εμφανίζουν συμπτώματα. Όταν όμως κινηθεί κάποια πέτρα και μπλοκάρει τον χοληδόχο πόρο, προκαλεί:
- Οξύ πόνο στο δεξί άνω μέρος της κοιλιάς
- Πόνο που αντανακλά στην πλάτη ή στον ώμο
- Ναυτία ή έμετο
- Πυρετό (αν υπάρχει φλεγμονή)
- Κιτρίνισμα του δέρματος (ίκτερος)
Διάγνωση
Η διάγνωση γίνεται μέσω υπερηχογραφήματος κοιλίας. Μπορεί επίσης να χρειαστεί μαγνητική τομογραφία ή αξονική τομογραφία σε πολύπλοκες περιπτώσεις.
Αντιμετώπιση
Η θεραπεία εξαρτάται από τη σοβαρότητα:
Αναμονή και παρακολούθηση: Αν δεν υπάρχουν συμπτώματα.
Φαρμακευτική αγωγή: Σε λίγες περιπτώσεις, για διάλυση των λίθων (μακροχρόνια και περιορισμένη επιτυχία).
Χολοκυστεκτομή: Η πιο κοινή λύση. Αφαιρείται η χοληδόχος κύστη, συνήθως με λαπαροσκοπική επέμβαση.
Πρόληψη
Ορισμένες αλλαγές στον τρόπο ζωής μπορούν να βοηθήσουν:
- Ισορροπημένη διατροφή με φυτικές ίνες
- Αποφυγή υπερβολικής χοληστερόλης και ζωικών λιπών
- Συχνή άσκηση
- Αποφυγή ταχείας απώλειας βάρους
- Επαρκής ενυδάτωση
Η διατροφή μετά την αφαίρεση της χολής
Μετά από χολοκυστεκτομή, πολλοί ασθενείς αναρωτιούνται αν πρέπει να αλλάξουν τη διατροφή τους. Αν και ο οργανισμός προσαρμόζεται γρήγορα, καλό είναι να αποφεύγονται για ένα διάστημα οι τροφές με υψηλά λιπαρά, τα τηγανητά και τα πικάντικα. Προτείνεται η κατανάλωση μικρών, συχνών γευμάτων και η ενίσχυση του διαιτολογίου με φυτικές ίνες, φρούτα και λαχανικά ώστε να διευκολυνθεί η πέψη.
Πότε πρέπει να επισκεφτώ γιατρό;
Αν νιώθετε επίμονο πόνο στην κοιλιά, ναυτία, πυρετό ή κιτρίνισμα στο δέρμα και στα μάτια, είναι σημαντικό να επισκεφθείτε άμεσα γιατρό. Τα συμπτώματα αυτά μπορεί να υποδηλώνουν επιπλοκές όπως φλεγμονή της χοληδόχου κύστης ή απόφραξη των χοληφόρων πόρων, καταστάσεις που απαιτούν άμεση ιατρική παρέμβαση. Η έγκαιρη διάγνωση προλαμβάνει πιο σοβαρές επιπλοκές και καθιστά τη θεραπεία πιο αποτελεσματική.
Συχνές Ερωτήσεις
Πονάει η αφαίρεση της χολής;
Η επέμβαση γίνεται με αναισθησία και οι περισσότεροι ασθενείς αναρρώνουν μέσα σε λίγες ημέρες.
Μπορεί κάποιος να ζήσει χωρίς τη χοληδόχο κύστη;
Ναι. Ο οργανισμός λειτουργεί φυσιολογικά. Η χολή απλώς διοχετεύεται απευθείας από το ήπαρ στο έντερο.
Εμφανίζονται ξανά πέτρες μετά την αφαίρεση;
Όχι στην ίδια μορφή. Αν αφαιρεθεί η χοληδόχος κύστη, δεν δημιουργούνται χολόλιθοι εκεί, αλλά σπάνια μπορεί να δημιουργηθούν στον χοληδόχο πόρο.
Υπάρχει φυσικός τρόπος να φύγουν οι πέτρες;
Δεν υπάρχουν επιστημονικά τεκμηριωμένες φυσικές θεραπείες για τη διάλυση λίθων. Πρέπει να γίνεται πάντα ιατρική παρακολούθηση.
